Колхоздорду кайтарып, либералдык идеологиядан арылыңыз. Депутаттыкка талапкерлер кыргыз элине эмне убада кылышат?

Бир айга жетпеген убакытта  Кыргызстандыктар Жогорку Кеңешке жаңы депутаттарды шайлашы керек. Ал ортодо, талапкерлер өзүлөрүнүн партиялары башкалардан мыкты экенине жарандарды ишендирүү үчүн шайлоо программалары менен өлкөнү кыдырып чыгышат.

Мурда Vesti.kg окурмандарга элдин потенциалдуу кызматчыларынан эмне күтүп турарын кыскача айтып берүү максатында 9 партиянын программаларын салыштырып көрсөткөн. Бүгүн биз партиялардын дагы 6 программасын изилдейбиз: "Мекен Ынтымагы", "Республика", "Ыйман Нуру", "Бүтүн Кыргызстан", "Чоң Казат" жана "Афганистандагы согуштун ардагерлеринин саясий партиясы жана башка жергиликтүү аскердик чыр-чатактардын катышуучулары".

Эреже боюнча, бардык партиялардын программалары бир нече блокторго бөлүнөт: экономикалык, социалдык жана мамлекеттик тутумга байланыштуу. "Ыйман Нуру" партиясы экономиканы өнүктүрүү үчүн 10 миң инвестициялык стартап долбоорун баштоо керек деп эсептейт.

«Биз мындан ары бирдиктүү бюджет түзүүчү ишканага көз каранды болбойбуз! Өлкөнүн ИДПсы кыйла өсөт! ”Деп ишендиришти алар. Партиянын пикири боюнча, ата мекендик банктар стартаптарга инвестиция салышы керек. Ошол эле банктар жаштарга билим алуу үчүн пайызсыз насыя бериши керек, андан кийин билимдүү жаштар долбоорлорду ишке ашырышат.

Өз кезегинде "Мекен Ынтымагы" партиясы энергетикалык кубаттуулуктарды өндүрүү программасын баштоо жана энергетика тармагын өнүктүрүү зарылдыгы жөнүндө айтып жатат. Бул партия ошондой эле өлкөгө көбүрөөк инвестиция тартуу керек деп ишенет.

"Бүтүн Кыргызстан" орто жана чакан бизнести ашыкча жөнгө салуудан бошотууну, чакан бизнести түптөөгө жана өнүктүрүүгө тоскоол болгон иш-аракеттер үчүн жоопкерчиликти караган мыйзамды кабыл алууну демилгелеп, Кыргызстандын жаратылыш ресурстарын натыйжасыз пайдаланууда экономикалык жана укуктук тоскоолдуктарды күчөтүүнү сунуш кылат. Мындан тышкары, бул саясий бирикме дыйкандардын эмгегин натыйжалуу уюштурууну жана акыйкат акы төлөөнү камсыз кылган чарбалардын өнүгүшүн, керектөө, насыя, өнөр жай жана турмуш-тиричилик жана башка түрлөрүн түзүүнү билдирет.

"Республика" партиясы  инвестицияга дагы көңүл бурду. Анын үстүнө, алар канча болуусу керектигин так билишет билишет - 5 эсе.

"Биз бизнести онлайн режиминде 20 мүнөттө каттоого мүмкүнчүлүк түзөбүз" деп убада беришет.

"Республикачылар" чек арага жакын аймактарда өнөр жай шаарчаларын куруп, бардык мамлекеттик ишканаларды сатууну көздөп жатышат. Алардын ою боюнча, чогултулган акчага ишкердикти колдоо фондун ачуу туура болот.

Ошол эле учурда, "Республика" республиканын каалаган дарыясында ГЭСтерди курууга, бетон жолдорун курууга жана шаарлардагы бардык жарыктандырууну энергияны үнөмдөөчү лампаларга өткөрүүгө уруксат берүүнү сунуштайт. Коммуналдык кызматтарга энергия, алардын планы боюнча, күн батареяларынан алынат.

"Афганистандагы согуштун ардагерлеринин жана башка жергиликтүү аскердик чыр-чатактардын катышуучуларынын саясий партиясы" өз программасында бир кезде Аскар Акаев бардык жерлерди жарандарга бөлүштүрүп, колхоздор менен совхоздордун ишин токтотконуна өкүнөт. Өткөндү кайтарып берүү үчүн, алардын ою боюнча, эки жол бар: дыйкандарды СССР башталганда эле колхоздорго мажбурлоо же жакшы эмгек шарты бар дыйкандарды тартуу.

"Ошондо адамдар өзүлөрү малдары жана жери менен келишет" деп жазышкан. Биринчи вариант, "оогандар", баары бир иштебей калат деп эсептешет.

Чоң Казаттын өкүлдөрү коррупцияга каршы күрөштү биринчи планга койду. Алар өз катарларында мындай ыплас көрүнүштү чиновниктердин мүлкүн конфискациялоо жана люстрация мыйзамы жеңе алат деп ишенишет. Андан кийин жаңы Конституцияны кабыл алуу керек, ага ылайык Элдик Курултай өлкөдөгү негизги күчкө айланат жана 70 гана депутат калат.

Билим берүү жаатына токтолсок, “Бүтүн Кыргызстан” партиясы жалпыга акысыз орто билим берүүнү талап кылат. Мындан тышкары, алар өлкөнүн жогорку окуу жайларындагы бюджеттик орундарды кеңейтүүнү жана калктын аялуу катмарына, аскерге чакырылуучуларга жана аскерге чакырылуучуларга дистанттык билим берүүнү өнүктүрүүнү талап кылышууда.

"Мекен Ынтымагы" өз программасында билим берүү жана саламаттыкты сактоо жөнүндө сөз кылбайт. Ыйман Нуру жана Чон Казат үчүн абал ушундай.

"Республика" мектептерди ваучердик билим берүү тутумуна өткөрүп берүүнү жана 100 миң программисттин өкмөттүк тапшырыгын аткарууну убада кылууда.

“Ар бир экинчи мектеп бүтүрүүчүсү программалоо жөндөмүнө ээ болот. Мектептер үч тилде - кыргыз, орус жана англис тилинде болот », - деп жазышты алар.

Жогоруда көрсөтүлгөн эки тарап арзан турак жай көйгөйүнө өзгөчө көңүл бурушкан. "Бүтүн Кыргызстан" мамлекет турак жай фондун сактоо жана көбөйтүү үчүн жооптуу деп эсептейт. Ошондой эле, бийлик үлүштүк курулуштун катышуучуларына көбүрөөк кепилдиктерди бериши керек.

Ал эми "Афганистандагы согуштун ардагерлеринин жана башка жергиликтүү аскердик чыр-чатактардын катышуучуларынын саясий партиясы" өз программасын дээрлик толугу менен арзан турак жайга арнаган.

«Биз көптөн бери эң негизгиси эмне жөнүндө ойлонуп жүрөбүз? Партиянын жана буткул калктын приоритетн эмне болушу керек?! Өлкөдөгү эң маанилүү көйгөйлөрдүн бири турак жай маселеси деп ойлойбуз. Албетте, муну турак жайы жоктор түшүнөт, биз болсо карапайым элбиз! Биринчи кезекте, биз жалпы калкты жеткиликтүү турак жай менен камсыз кылышыбыз керек! " - деп ишенишет алар.

"Афгандыктар" бул көйгөйдү турак жайдын аянты боюнча, үч жылдык үй-бүлө үчүн 10-15 жылдык мөөнөткө ай сайын 10000 сомдон кайтарып берүү менен, баштапкы төлөмсүз, пайызсыз турак-жай берүү аркылуу чечүүнү сунуш кылышууда.

Жогорудагы тизмедеги саясий уюмдар биз мурунку макалаларда жазган партиялардан айырмаланып, пенсия маселеси менен алектенишет. Ошентип, "Бүтүн Кыргызстан" пенсиялар социалдык таркатуучу каражат эмес экендигин белгилейт, демек инфляциянын шартында бардык пенсиялык төлөмдөрдүн милдеттүү түрдө жыл сайын өркүндөтүлгөн индексациясын камсыз кылуу жана бийлик тарабынан жокко чыгарылган ардактуу пенсионерлерге берилүүчү жеңилдиктерди калыбына келтирүү керек.

"Республикада" "Пенсия колунда" деген пункт бар, анда партия толугу менен каржыланган тутумга өтүүнү сунуштайт, ошондо жарандар өмүр бою топтолгон бардык каражаттарды накталай алышат.

Негизги блоктордон тышкары, ар бир оюндун программасында уникалдуу элементтер бар.

"Бүтүн Кыргызстан" энеликтин жана аталыктын кадыр-баркын көтөрүүнү жана декреттик өргүүдө жүргөн ата-энелердин бирине эмгек акы төлөөнү сунуштайт.

"Мекен Ынтымагы" - андан тышкы карызды төлөө үчүн улуттук өнүктүрүү фондун түзүү.

"Республика" - кош жарандуулукту киргизүү жана мамлекеттик пропагандага тыюу салуу, буга чейин бардык мамлекеттик каналдарды сатуу.

"Ыйман Нуру" Кыргызстанда төрөлгөн ар бир жаранга пайдалуу кендерди иштетүүдөн түшкөн акчаны жеке эсебине которууга убада берди.

"Афганистандагы согуштун ардагерлеринин саясий партиясы жана башка жергиликтүү аскердик чыр-чатактардын катышуучулары" мандат алган учурда, ар бир жаранга татыктуу киреше жана турак-жай берүүнү убада кылышууда.

Ал эми "Чоң Казат" - либералдык идеологиянын үстөмдүгүнөн арылуу.

Эске сала кетсек, 4-октябрда Жогорку Кеңештин депутаттарын шайлоо болот.

Вероника Малышева
Фото www