Сөз эркиндигине гана эмес, маданиятка дагы сокку болот. Алар жаңы Баш мыйзамга цензура киргизүүнү каалашат

Жаңы Конституциянын долбоору бир нече кылым мурунку авторитаризмди артка кайтаруу болуп саналат. Мындай пикирин медиа эксперт Гүлнура Төралиева Vesti.kg менен бөлүштү.

"Жаңы Конституциянын долбоору биздин өлкөнүн жарандары үчүн көптөгөн тобокелчиликтерге алып келет" деди ал. - Мен сөз эркиндигине байланыштуу айрым аспектилер боюнча гана сүйлөйм. Жаңы долбоор моралдык баалуулуктарга жана каада-салттарга карама-каршы келген басылмаларга, иш-чараларга жана тыюу салат, ал эми жалпыга маалымдоо каражаттары Кыргызстан элинин адеп-ахлагына жана маданиятына доо кетирүүчү материалдарды жайылта албайт.

Төралиева иш жүзүндө бул цензураны киргизүү дегенди билдирди.

"Иш жүзүндө мындай мыйзамдар цензуралар тарабынан колдонулат, алар өзүлөрүнүн каалоосу боюнча кайсы окуяны жана жарыялоону адеп-ахлактык баалуулуктарга каршы келерин аныкташат", - деп түшүндүрдү ал. - Бул сөз эркиндигине гана эмес, маданиятка дагы чоң сокку болот. Бул бир нече кылым мурунку артка кайтаруу, авторитаризмди толугу менен калыбына келтирүү. Адамдар кандайдыр бир моралдык себептерден улам өрттөлүп, таш бараңга алынганын эстейли. Эми сөз үчүн гана мамлекет аны адепсиз деп эсептесе, жазаланат. Ошол эле учурда, Баш мыйзамдын долбоору жалган жалааны декриминалдаштырууну алып салат. Башкача айтканда, сүйлөө үчүн кылмыш жазасы алынып салынган 2010-жылдагы жетишкендик толугу менен жокко чыгарылды. 10 жыл мурун алар ачык сүйлөгөндүктөрү үчүн түрмөгө кесилген, журналисттер соттолуп, эркинен ажыратылган учурлар бар. Эми, жаңы Конституция менен, каалаган адам сөзү үчүн кайрадан камалышы мүмкүн.

Медиа эксперт сунушталып жаткан Баш мыйзамдын долбоорунда мындай тобокелчиликтер дагы көп экендигин, жөн гана адвокаттар баардыгын талдап көрүүгө үлгүрбөй калгандыгын кошумчалады.

"Бирок жалпысынан бул вариант кабыл алынса, анда демократияны унутуп койсо болот", - деп жыйынтыктады Төралиева.

Эске салсак, Жогорку Кеңеш 10-январда референдумга коюла турган Конституциянын долбоорун жарыялаган. Макалалардын биринде депутаттар жалпы таанылган адеп-ахлак баалуулуктарына, Кыргызстан элдеринин каада-салттарына, ошондой эле эл аралык стандарттарга карама-каршы келген басма сөз басылмаларына, анын ичинде электрондук маалымат каражаттарына, шоуларга жана коомдук иш-чараларга тыюу салууну сунушташты. Тилекке каршы, бул жалпы таанылган адеп-ахлактык баалуулуктардын аныктамасы жок.

"Массалык маалымат каражаттарында, анын мазмуну Кыргызстандын элдеринин адеп-ахлагына жана маданиятына зыян келтириши мүмкүн болгон маалыматтарды жайылтууга, мыйзамга ылайык чектөө коюлган же тыюу салынган", - деп айтылат Негизги Мыйзамдын долбоорунда.

Вероника Малышева
Сүрөт www