Конституциялык палата: Профилактикалык чараны колдонуунун акыркы мөөнөтүн белгилөө керек

16-декабрда Конституциялык палата Кылмыш-процессуалдык кодексинин 293-беренесинин 5-бөлүгүнүн конституцияга шайкештигин текшерүү боюнча ишти карап, аны конституцияга карама-каршы келген деп тапты, анда алардын укуктук аныктыгы, тактыгы жана ачык-айкындуулук принцибине жооп берген конкреттүү жоболор камтылбады, алардын кеңири чечмелениши өзүм билемдик.

Конституциялык палата өз чечиминде камакка алуу профилактикалык мүнөздө экендигин жана айыпталуучуга карата гана колдонууга боло тургандыгын белгиледи. Профилактикалык иш-чара катары камакта кармоонун маңызы, адам сот тарабынан анын күнөөсү боюнча акыркы чечим чыкканга чейин эркиндигинен ажыратылат. Бул учурда айыпталуучунун тергөө иштеринен жана соттон качып кетүүсүнө жол бербөө, иш боюнча чындыкты аныктоодо сотко тоскоолдук кылуу, соттун өкүмүнүн аткарылышын камсыз кылуу негизги максат болуп саналат.

Ошентип, камакка алуу процесстик мажбурлоо чарасы болуп саналат жана жоопкерчиликтин чарасы катары каралышы мүмкүн эмес, анткени ал кылмыш жасоо үчүн эмес, айыпталуучу тарабынан мыйзам бузууларга жол бербөө үчүн колдонулат.

Жазык-процесстик кодексинде жазык сот өндүрүшүнүн сотко чейинки жана сот этаптары, камакта кармоонун ар кандай узактыгы өзүнчө белгиленет, ошондуктан мыйзамда мындай кармоонун бирдиктүү мөөнөтү белгиленбейт, ал эми сот этабында кармоонун эң жогорку мөөнөтүн аныктаган расмий чектөөлөр жок.

Ошентип, оор жана өзгөчө оор кылмыштар боюнча кылмыш иштери боюнча сот этабында, сот өндүрүшү каралып жаткан сот, эгерде сот жараянын өз убагында бүтүрүү мүмкүн болбосо жана алдын алуу чарасын өзгөртүүгө же жокко чыгарууга негиз жок болсо, анда ар бир жолу профилактикалык иш-чараны 2 эсеге чейин узарта алат. айлар (Жазык-процесстик кодексинин 293-беренесинин 3, 4-бөлүктөрү).

Конституциялык палата ошондой эле сотко жиберилген өтүнүч тараптардын кайрылууларынын болгондугуна же болбогондугуна карабастан, айыпталуучуну андан ары камакка алуу үчүн эки айдан кем эмес мөөнөттө негиздердин бар экендиги жөнүндө маселени кароого кайтып келиши керектигин белгиледи, сот көзөмөлү камсыздалды ушул алдын алуу чарасын колдонуунун мыйзамдуулугу жана негиздүүлүгү үчүн жана эгерде анын зарылдыгы далилденбесе, аны жокко чыгаруу.

Ошол эле учурда, Кылмыш-процессуалдык кодексинин 293-беренесинин 5-бөлүгүндө өзгөчө учурларда, баш коргоо чарасын колдонуу мөөнөтүн бир жылдан ашыкка узартуу ишти караган судьянын жүйөлүү чечими менен жүзөгө ашырылат деп каралган.

Талашып жаткан ченемдин диспозициясына ылайык, мыйзам чыгаруучу сот ишин жүргүзүп жаткан судьяга алдын-алуу чарасынын мөөнөтү бир жылдан ашык узартылышы мүмкүн болгон өзгөчө учурларды өз алдынча аныктоо маселесин коет. Ошентип, соттун бул маселени чечүүдө чексиз каалоосу үчүн өбөлгөлөр түзүлөт. Адамдын жана жарандын конституциялык укуктары менен эркиндиктеринин чөйрөсүнө укуктук жөнгө салуунун мындай ыкмалары менен кийлигишүү жол берилбейт. Адамдын эркиндиги жана коопсуздугу укугу сыяктуу аялуу чөйрөдөгү укуктук аныктык принцибинин четке кагылышы сот адилеттигин жүзөгө ашырууда тутумдук мыйзам бузууларга алып келбестен, адамдын жана жарандын укуктары менен эркиндиктерин коргоо жаатында мамлекеттин кадыр-баркын түшүрүшү мүмкүн.

Демек, Кылмыш-процессуалдык кодексинин 293-беренесинин 5-бөлүгү, өзүнүн укуктук маани-маңызында, алардын кеңири чечмеленишин жана өзүм билемдик менен колдонулушун эске албаганда, укуктук аныктык принцибине жооп берген жана аларга так жана так берген конкреттүү жоболорду камтыбаган Конституцияга карама-каршы келет. Каралып жаткан маселени андан ары укуктук жөнгө салуу адамдын жана жарандын укуктары менен эркиндиктерин чектөөнүн жол берилишинин бардык шарттарын сактоого гана негизделбестен, ошондой эле айыпталуучунун соттун негизсиз кечиктирилбестен жана акылга сыярлык мөөнөттө соттолушу укугу боюнча эл аралык келишимдердин талаптарына жооп бериши керек.

КРнын Жогорку сотунун Конституциялык палатасынын басма сөз кызматы
Сүрөт www