Садыр Жапаров: Саламаттыкты сактоо тармагында коркунучтуу бюрократия бар, бирок эч ким жооп бербейт!
Президенттикке талапкер Садыр Жапаров сүйлөгөн сөздөрүнүн олуттуу бөлүгүн билим берүү жана саламаттыкты сактоо сыяктуу социалдык маселелерге арнайт. Садыр Нуркожоевич саламаттыкты сактоо тармагын кризистен кантип чыгарса болот деген көз карашы менен бөлүштү.
- Садыр Нуркожоевич, пандемия учурунда Саламаттыкты сактоо министрлигинин аракеттерин кандай баалайсыз?
- Пандемия системанын ооруган жерлерин көрсөттү: адистердин жетишсиздиги, материалдык-техникалык базанын начардыгы, тармактын өнөкөт каржыланбай жатышы, эң башкысы, бийлик чечкиндүү чараларды көрүүгө даяр эмес. 2020-жылы жайында мамлекет коронавирус пандемиясынын биринчи толкуну менен күрөшө алган жок, анткени дары-дармектер, керебеттер же дарыгерлер жок болгондуктан гана эмес, Саламаттыкты сактоо министрлиги деле алардын өз системасы кандай иштээрин билбейт! Кыргызстандыктар ден-соолугун жана жакындарын камсыз кылуу маселелеринде алсыз болуп чыгышты.
- Топтолгон көйгөйлөрдү чечүүнүн кандай жолдорун көрүп жатасыз?
- Мен саламаттыкты сактоо кызматкерлери менен жолуктум. Экөөбүз көп сүйлөшүп отурдук. Алар көптөн бери чече албай келе жаткан көйгөйлөр жөнүндө айтып беришти. Башка көптөгөн учурлардагыдай эле, мунун бардыгы чечилди.
Албетте, саламаттыкты сактоо тутумунда 30 жылдын ичинде пайда болгон урандыларды талкалоо мүмкүн эмес. Саламаттыкты сактоону модернизациялоо боюнча иш тутумдуу жана ойлонулган түрдө жүргүзүлөт. Бюрократияны, компетентсиздикти, тууганчылыкты жана коррупцияны жоюу керек. Дагы бир жолу кайталайм, саламаттыкты сактоо тармагында жүздөгөн бири-бирин кайталаган функциялар, коркунучтуу бюрократия бар. Ошол эле учурда, чечим кабыл алуу жана жоопкерчилик борбору жок.
Участкалык дарыгердин статусун, анын иштешин жана каржылоосун кайтаруу керек. Саламаттыкты сактоо мекемелерин башкаруунун вертикалын кайтарып берүү, Милдеттүү медициналык камсыздандыруу фондусунда топтолгон структурасы, иштеши жана каражаттары боюнча сот ишин жүргүзүү керек. Каржылоону сурамдардын саны боюнча эмес, көрсөтүлгөн медициналык кызматтардын сапаты боюнча бөлүштүрүү тутумун түзүңүз. Улуттук медициналык коомдук борборлордун профилин кайтарыңыз. Ооруканалардын жана поликлиникалардын администрацияларына мобилдик жооп кайтаруу укугун берүү менен, чыгашалардын белгиленген беренелери боюнча каржылоону бөлүштүрүүнү алып салуу. Албетте, саламаттыкты сактоо тармагына бюджеттик чыгымдардын үлүшү кеминде эки эсе көбөйтүлүшү керек. Кымбаттоонун булагы бюрократиялык жана депутаттык аппараттарды оптималдаштыруудан үнөмдөлгөн каражат болуп саналат. Артыкчылыктарын эске алуу менен, пенсияларды чегерүүнү эсептөө тутумун кайра карап чыгуу. Эмгек акынын негизги чендерин көтөрүңүз.
- Өлкөдө дарыгерлердин жетишсиздиги чоң экендигин эске алганда, медициналык билим берүү да аксап жатат ...
- Бул ушундай. Жалпысынан билим берүү, тутумду жаңыртуу -
- Саламаттыкты сактоо тармагында буга чейин көптөгөн реформалар жүргүзүлгөн, бирок алардын бардыгы каалаган натыйжага алып келген жок. Сиздин сунуштарыңыз эмне үчүн туура деп ойлойсуз?
- Саламаттыкты сактоодо, билим берүүдө жана башка көптөгөн тармактарда. Көйгөй реформаларда эмес, системанын өзүндө, анын натыйжасыздыгында, коррупцияда жана кесипкөй эмес кызматкерлерде. Мунун бардыгын системалуу түрдө чечүү керек. Биз тутумду бузуп, мамлекеттик башкарууну ачык жана кесипкөй кылышыбыз керек. Анан баары ойдогудай болот. Бул, албетте, саламаттыкты сактоо тутумуна дагы тиешелүү.
Бүгүнкү күндө өзгөрүүлөрдүн ылдамдыгы, чечимдерди кабыл алуу элестетилгис чектерге чейин кыскаргандыгын айткым келет. Сиз тез жана чечкиндүү иш-аракет кылышыбыз керек. Бюрократияны, компетентсиздикти, тууганчылыкты, коррупцияны талкалоо. Баары. Эми жалтыратууга убакыт жок, - деп жыйынтыктады президенттикке талапкер Садыр Жапаров.
Кардар: Төлөгөнова Аида Бейшеналиевна, Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер Сапар Нургожоевич Жапаровдон финансылык маселелер боюнча ыйгарым укуктуу өкүл. Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер Жапаров Садыр Нургожоевичтин шайлоо фондунан финансылык маселелер боюнча ыйгарым укуктуу өкүлү Аида Төлөгөнова Бейшеналиевна тарабынан төлөнгөн (күбөлүк No 35, 16.11.2020-ж.).