Конспалата: Өзгөчө кырдаал адамды 48 сааттан ашык кармоого шылтоо боло албайт
Мындан тышкары, бардык адамдар сотко кайрылуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болушу керек, анын ичинде өзгөчө кырдаал учурунда кармоонун мыйзамдуулугун талашуу
Конституциялык палата "Өзгөчө кырдаал жөнүндө" Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамынын 28-беренесинин конституцияга шайкештигин текшерүү боюнча ишти карап, талашылып жаткан берене 20-берененин 3-бөлүгүнө, 4-бөлүктүн биринчи жана экинчи абзацтарына карама-каршы келген деп тапты. Конституциянын 24-беренесинде өзгөчө кырдаал учурунда жарандарды 48 сааттан ашык мөөнөткө кармоого уруксат берген жана мындай камакка алуунун мыйзамдуулугун сот тарабынан кароону камсыз кылбаган даражада.
Конституциялык палата өз чечиминде өзгөчө кырдаалдарды укуктук жөнгө салуу коомдун жана мамлекеттин коопсуздугу үчүн пайда болгон коркунучтарды жеңүү үчүн негизделген өзгөчө чара экендигин белгиледи. Чукул чараларды колдонууда өзүм билемдикке жол бербөө керек.
Кармоо - камакка алынган адамдын конституциялык маанидеги максаттар үчүн эркин жүрүүсүн чектөөгө багытталган эркиндикке жана адамдын коопсуздугуна конституциялык укукту чектөөнүн бир түрү - мыйзамдуулукту жана коомдук коопсуздукту коргоо, жоопкерчиликтин сөзсүздүгү жана сотто акыйкат сот жараяны.
Бирок, бул учурда соттун чечимисиз эч кимди 48 сааттан ашык камакта кармоого болбойт, ар бир кармалган адам тезинен кармалышы керек жана кандай болгон күндө дагы камакка алынган учурдан тартып 48 саат өткөнгө чейин сотко келип, чечим кабыл алуу керек анын кармалышынын мыйзамдуулугу (Конституциянын 24-беренесинин 4-бөлүгүнүн 1, 2-пункту). Ошентип, Негизги Мыйзам өзгөчө кырдаал учурунда дагы жарандардын жеке өз алдынчалыгы чөйрөсүнө негизсиз кийлигишүүдөн алыс болууга жана ага карата колдонулган адамдардын эркиндигин ашыкча чектөөгө жол бербөөнү талап кылат жана кандай болгон күндө дагы сот чечимдери жок 48 сааттан ашык мөөнөткө аларды мажбурлап бөлүп салууга конституциялык тыюу салууну сактоо.
Ошентип, ар кандай кармоо конституциялык негизде каралышы мүмкүн, эгерде анын колдонулушу жасалган жосунга шайкеш келтирилген зарыл негиздерден келип чыкса жана кармалган адамдын эркиндигин чектөөнүн узактыгын өзүм билемдик менен аныктоо менен коштолбосо.
Талашка салынган берене коменданттык саатты бузган адамдарды соттун чечимисиз 48 сааттан ашык мөөнөткө камоого мүмкүндүк берет, бул ар бир адамдын эркиндигине жана жеке коопсуздугуна жол берилгис чектөө.
Камакка алуу мөөнөтүн белгилөөдө өзгөчө кырдаалдын иштешин шылтоо катары колдонууга болбойт, анткени Конституцияга ылайык, мыйзамда укуктар менен эркиндиктер башка максаттарда жана ал тарабынан каралгандан көбүрөөк өлчөмдө чектелиши мүмкүн эмес ( 20-статьянын 3-бөлүгү).
Мындан тышкары, бардык адамдар соттун кароосуна, анын ичинде камакка алуунун мыйзамдуулугун талашуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болушу керек жана өзгөчө кырдаалдын мөөнөтү өзгөчө боло албайт.
Жогорку Соттун алдындагы Конституциялык палатанын басма сөз кызматы
Фото www