Эксперт: Кумтөргө каршы доо арыз менен мамлекет кошумча киреше булагын тапкысы келет

Мамлекеттик бюджеттин көйгөйүн чечүү үчүн мамлекеттин алдында кошумча киреше булактарын издөө милдети турат. Экономика илимдеринин доктору Асылбек Аюпов Vesti.kg сайтына Кумтөр Голд Компаниден мамлекеттин пайдасына 261 миллиард сомдон ашык каражатты өндүрүү боюнча соттун чечими боюнча түшүндүрмө берди.

Анын пикиринде, сотко доо арыздын чыгышына экологиялык көйгөйлөр эмес, өлкөдөгү экономикалык кырдаал себеп болду.

"Албетте, экология маанилүү элемент" деди эксперт. - Бирок бул чөйрөдө экологиялык бузулууларга байланыштуу кандайдыр бир оорулар катталды беле? Мамлекеттик бюджеттин көйгөйүн чечүү үчүн мамлекеттин алдында кошумча киреше булактарын издөө милдети турат деп эсептейм. 2024-жылы бул аймакта алтын түгөнүп долбоор жабылат. Ал эми кийинки жылы Кыргызстан тышкы карызынын негизги бөлүгүн төлөшү керек. Ошондой эле кимдир бирөө Кумтөр өлкөнүн экономикалык көйгөйлөрүн чечүүгө жардам берет деп ойлогон.

Ал мамлекет үчүн сот, тескерисинче, ири чыгымдарды талап кылышы мүмкүн экендигин баса белгиледи.

"Элестетип көрсөңүз, бул компания менен мамиле мөөнөтүнөн мурда үзүлүп калса", - деп түшүндүрдү Аюпов. - Алтын казуу кескин токтойт. Адамдар жумушсуз калышат. Компания жабылса ким иштейт, альтернатива барбы? Чет элдиктер алтын казуу менен алектенишет. Тилекке каршы бизде мындай квалификациялуу адистер жокко эсе. Адам ар дайым биринчи кезекте анын кесепети жөнүндө ойлонушу керек. Компанияга болгон мындай мамиленин натыйжасында биз аны жоготуп алышыбыз мүмкүн. Мындан тышкары, компания көрсөтүлгөн сумманы төлөй албайт. Ал эл аралык сотторго кайрылат, биз аларга барышыбыз керек. Булар чыгымдар. Натыйжада, биз сотторго көбүрөөк акча сарптадык экен.

Ал ошондой эле соттон утуп алуу кыйла татаал болорун белгиледи, анткени экологиялык зыянды далилдөө бир топ кыйынга турат.

"Тоо-кен тармагы ар дайым химиялык заттарды жана жардырууларды колдонуу менен байланыштуу экендигин эстен чыгарбоо керек" деп белгиледи экономика илимдеринин доктору. - Кантсе да, бул жерге кийлигишүү. Адам кийлигишкенде, ал жаратылышта дисбаланс жаратат. Дал ушул учурда алтын казып алууну же ага тийбей, жаратылышты сактап калууну чечишибиз керек. Албетте, мүмкүн болушунча экологиялык талаптарды сактоо керек, бирок аны толугу менен ишке ашыруу мүмкүн эмес.

Эске салсак, сот Кумтөр алтын кенин иштетүү учурунда Давыдов жана Лысый мөңгүлөрүндө таштанды сактоо боюнча компаниянын аракеттерин мыйзамсыз деп тапкан. Ал компаниядан 261 миллиард 719 миллион 674 сомду мамлекеттин пайдасына өндүрүп алууну чечкен. "Кумтөр Голд Компани" жабык акционердик коомунан 1 миллиард 308 миллион 653 миң 370 сом өлчөмүндө мамлекеттик алым алынсын.

Канышай Балкыбекова

Сүрөт www