Президенттикке талапкерлер бул жолу кыргыз элине эмне убада кылышты? (2 бөлүк)

Кыргызстанда президенттикке талапкерлердин шайлоо өнөктүгү уланууда. Vesti.kg буга чейин шайлоо жарышына катышкан айрым адамдардын программаларын карап чыккан. Калган талапкерлердин убадаларынын кыскача баяндамасы.

Улугбек Кочкоровдун программасында ал шайлоодо жеңип чыкса, ата мекендик өндүрүштү өнүктүрүп, жаңы жумушчу орундарын түзүүгө ниеттенип жатканы айтылат. Анын пикиринде, мындай чаралар тышкы миграцияны кыскартат. Кочкоров мындан кийин өлкөнүн кирешеси көбөйүп, бардык жарандарга сапаттуу билим жана саламаттыкты сактоо кызматтарын көрсөтөт деп ишенет. Ал эми кыргыз эли электрондук мамлекет аркылуу мамлекеттик органдардын ишин көзөмөлдөй алат.

Президенттикке дагы бир талапкер Жеңишбек Байгуттиев өзүнүн программасын "Жеңиш" деп атады. Ал президенттик кызматта турган алты жыл ичинде өлкө бюджетин 500 миллиард сомго чейин көтөрүп, ИДПны 10 пайызга көтөрүп, бюджеттик мекемелердин кызматкерлеринин маяналарын төрт эсеге көбөйтүүнү убада кылган. Андан тышкары, Байгуттиев Кыргыз Республикасында 200 завод жана фабриканы ишке киргизүүгө болот деп ишенет, алар дээрлик бардык нерселерди - чийки заттарды кайра иштетүүдөн баштап, жасалма интеллектти жаратууга чейин чечишет. Мындай иштин натыйжасы катары Кытайга болгон мамлекеттик карызды толугу менен төлөө керек.

Анын атаандашы Элдар Абакиров өз программасында ал үчүн эң негизгиси адамдар экендигин белгиледи. Ошондой эле адамдарга татыктуу адамдардын тобу менен иштиктүү президент керек. Экономикалык реформанын планын түзүүчү президент. Абакиров биздин өлкө шайлоо аркылуу люстрацияга муктаж деп эсептейт. "Биз өлкөбүздүн алты миллион калкынын арасынан  адистерди табабыз, керек болсо, аларды бүткүл дүйнө жүзүнөн издейбиз", - деп убада кылды ал.

Курсан Асанов стабилдүүлүк мамлекеттин өнүгүшүнүн негизи экендигин белгиледи. Муну камсыз кылуу үчүн талапкер өлкөнүн коргонуу жөндөмүн бекемдөөнү, коргонуу ишканаларын модернизациялоону жана укук коргоо органдарын реформалоону сунуш кылат. Бул талапкер, башкалар сыяктуу эле, өз программасында чек араны демаркациялоо жана делимитациялоо темасына токтолду. Ошол эле учурда, ал башка өлкөлөрдөн "кайыр сурап" саясаттан баш тартууга мезгил жетти деп ишенет.

Балким эң оригиналдуу программа - жалпы коомчулукка Арстан-Алай деген ат менен белгилүү Арстанбек Абдылдаевдин шайлоо алдындагы убадалары. Мамлекет башчысы болгусу келгенинен тышкары, ал кудайдын ролун аткарып жатат деп ырастоодо. Абдылдаев өзүнүн программасында өлбөстүктүн сырын ачып, адамдардын өмүрүнүн узактыгын 2 миң жылга чейин жеткирүүнү убада кылды.

Талапкер Равшан Джээнбеков дагы жөнөкөй убадаларды берүүдө. Мисалы, үч жылдын ичинде мен президент институтун жоюуга даярмын. "Мен акыркы президент болом" дейт ал. Джээнбековдун айтымында, мамлекет башчысы мамлекеттик резиденцияда жашабашы жана эс алуу жайларын акысыз кызматын колдонбошу керек. Ал жергиликтүү бийликтин бардык башчыларын жарандар шайлашы керек деп эсептейт. Өкмөт компакттуу болуп, ага Европада, Азиянын өнүккөн өлкөлөрүндө жана Америка Кошмо Штаттарында билим алган кадрлар иштеши керек.

Бактыбек Калмаматов жеңишке жетишкен учурда, ар бир үй-бүлөнү өз үйлөрү менен камсыздап, 5G Интернетин өлкө боюнча жайылтууга убада берди. Көпчүлүк сыяктуу эле, люстрацияга жана чек ара көйгөйлөрүн чечүүгө багытталган.

Бабыржан Толбаевдин программасында үч негизги багыт бар: мамлекеттин үлүшү чоң болгон мамлекеттик мекемелердеги жана компаниялардагы натыйжалуу башкаруу, экономикалык өсүш жана билим берүү. Ал санариптештирүүнү тезирээк темпте киргизүүнү сунуштайт. ЕАЭБ берген атаандаштык артыкчылыктарын талдап, жумушчу орундарды түзүү жана экспорттун көлөмүн көбөйтүү максатында 5-10 долбоорго сынак жарыялайт. Жеңүүчүлөр 4 жыл аралыгында салыктан бошотулат, ал эми 2 жыл аралыгындагы жетишкендиктерге аралык баа берилет. Мамлекеттик аппаратты оптималдаштырып, үнөмдөлгөн акчаны билим берүүгө жумшаңыз.

Талапкер Каныбек Иманалиев бардык көйгөйлөрдү чечүү үчүн 12 упай сунуш кылат. Алардын катарында үй-бүлөлүк зомбулукту жоюу программасы., Жөлөк пулдарды индексациялоо, УКМКнын түзүмүн өзгөртүү жана прокуратура органдарын Юстиция министрлигинин карамагына өткөрүү. Иманалиев ошондой эле мамлекет башчысы болуп калса, милдеттүү түрдө аскерге чакырууну жоюп салууга ниеттенүүдө. Анын пикиринде, бийлик блогу президентке эмес, парламентке баш ийиши керек.

Эске салсак, президенттик шайлоо 2021-жылдын 10-январында болот.

Вероника Малышева
Сүрөт www