"Мага үй-бүлөм менен жолугушууга уруксат берилсе дагы, мен жолукпайм". СИЗОдон Жеңиш Молдокматов менен маектештик

Оппозициялык саясатчы Жеңиш Молдокматов Vesti.kg сайтына Октябрь окуясынын адилетсиз жыйынтыгы, үй-бүлөнү кыйнаган позиция, жашоонун маңызына айланган саясат, эркиндиктен күчтүү намыс, соодалашуу, Садыр Жапаров,  түрмөдөгү жашоо жөнүндө өзү жайгашкан СИЗОдон айтып берди. 

- Октябрь окуясына расмий статус бериле элек. Россияга болгон иш сапарында Садыр Жапаров биздин мамлекетте революция болгонун айтты. Сиз октябрь коогалаңына катышканыңыз үчүн кармалдыңыз. Анда бийликти мыйзамдуу деп атоого болобу?

- Кармоо өзү мыйзамсыз. Мен бул нерсеге кененирээк токтолгум келбейт, анткени бул саясий куугунтук жана таптакыр абсурд экендигин баары билишет. Бирок сиз белгилеген нерсе абдан маанилүү. Кантсе да Садыр Жапаров биринчи күндөн баштап эле бизде революция болгонун белгилейт. Анын үстүнө, башка өлкөлөрдүн башчылары менен болгон расмий жолугушууларда ал ар дайым октябрь айында революция болгон деп жарыялайт. Демек, биз, президенттин айтымында, революционерлер экенбиз да?

Тергөө органдары, прокурорлор жана соттор мунун тескерисин ырасташууда. Бийлик "легитимсиз", туурабы? Андай болбосо, мен эмне үчүн түрмөдө отурам? Мен Октябрь окуясынын аркасында өлкө башчысына айланганын Президенттин эсине салгым келет.

Логикалык жактан Октябрь окуялары боюнча кылмыш ишин токтотуу керек, анткени президент өзү революция болгонун расмий жарыялаган. Эгерде мен Октябрь окуясы боюнча күнөөлүү деп табылсам, анда 2020-жылдын 5-6-октябрында өткөн тынчтык митингине катышкан бардык саясий партиялардын лидерлерин суракка алып, камаш керек, ошондой эле Сооронбай Жээнбековду ордуна алып келип, Садыр Жапаровду жана анын анын бийлигин легитимсиз деп таанып,  шериктештери менен түрмөгө камалмак. Бул учурда гана адилеттүү болмок.

Мен дагы белгилеп кетким келет, мен Ак Үйдү басып алдым деген фантастикалык окуялар менен мени камакка алуу үчүн, мени алыскы кылмыш иши козголгон кылмыш иши боюнча тергөө органдары тергөө ишин аягына чыгарып, ишти сотко өткөрүп бере албайт, ал жерде мен болгон эмесмин Кармоо учурунда, мен Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитетти басып алган имиш, мен имараттын ичиндеги кызматкерлер менен кошо өзүн коргогондордун бири болуп, имараттагы бардык жашыруун материалдарды жана курал-жарактарды сактап калууга жетиштим. Кантсе да, биз буга чейин көптөгөн видео жана фотографиялык далилдерди коомчулукка көрсөткөнбүз, менин күнөөсүз экенимди тастыктоого даяр жүздөгөн күбөлөрүм бар.

Мени түрмөдө кармоо бул таптакыр уят жана акылга сыйбаган нерсе, убакыт баарын өз ордуна коет. Убакыт келет, мыйзамсыз иш-аракеттери үчүн бардыгы жооп беришет.

- Эски саясатчыларды камакка алуулар болуп жатат. Көпчүлүгү акчасын төлөп, бошоп кетишти. Алар да силер менен соодалашыштыбы?

- Кармалгандардын көпчүлүгү коррупцияга шектелүүдө. Буга ылайык, аларды сатып алгандан башка арга жок. Мени саясий көз караштарым, билдирүүлөрүм жана ишенимим үчүн саясий себептер менен камашты. Ал акыйкаттык үчүн туруп, карапайым элдин оюн билдиргендигим үчүн.

Мен дагы суу ресурстарын коңшу мамлекетке өткөрүп берүүдө өлкөнүн кызыкчылыгын коргогондугум үчүн камакта отурам. Биз биргеликте бир нече стратегиялык маанилүү суу сактагычтарды коргоого жетиштик. Алар мени менен соодалашкан жок, анткени алар менин бекем жана бузулбас позициямды билишет. Өлкөдө бардыгы сатылбайт.

- Эмне үчүн сизди камакта кармап жатышат деп ойлойсуз?

- Бул суроону президентке берсек туура болмок. Мен сиздей эле кызыгып жатам. Менин кармалганы боюнча анын жеке пикирин билиш керек. Анын саясий куугунтук болбойт деп коомчулукту бир нече жолу кантип ишендиргени баарыбыздын эсибизде.

- Эгер бийлик сизден кечирим суроону талап кылса, сиз кечирим сурайт белеңиз?

- Кыязы, бийлик буга жетүүгө аракет кылып жатат окшойт, анткени өлкөнүн келечеги үчүн ооруп жаткандыгыңыз үчүн кечирим суроо акылсыздык. Кечирим сурагандан көрө, эркиндигимди курмандыкка чалганым оң!

- Сиз Садыр Жапаровду мурун билчү белеңиз? Сиз эч качан жолуккан жоксузбу? Сиздин президенттин жеке эсептери бар беле?

- Биз Садыр Жапаров менен тааныш болгонбуз, ал түрмөдө жатканда сүйлөшкөнбүз. Ал бир нече жолу аны колдогом. Мен анын уулунун тажиясына бардым. Ага кыйынучурда жакшылык гана кааладым.
Бирок мен Жапаровдун мыйзамсыз жана адепсиз аракеттерине каршы сүйлөй баштаганда баары өзгөрдү. Сыягы, бул анын жеке упайы.

- Азыр өзүңүздүн бекем позицияңызга өкүнөсүзбү? Азыр кандайдыр бир катаал билдирүүлөрдөн баш тартууга даярсызбы?

- Менин бекем позицияма өкүнүш үчүн, өзүмдүн ишенимимден тайып кетишим керек. Кантсе да, биз сөз эркиндиги демократиянын кол тийгис бөлүгү деп ишенебиз. Ал эми демократия - азыркы дүйнөдө мамлекеттин өнүгүшүнүн негизи.

Сиздер менен, урматтуу журналисттер, биз ар кандай коомдук жана саясий иш-чараларда чыгып сүйлөп, демократияны жана анын принциптерин коргодук.
Жаңы Конституцияны кабыл алууда демократияны жана анын принциптерин коргоо боюнча биргелешкен билдирүүлөрүбүздү эсиңизден чыгарбаңыз.  Ал эми бүгүн парламент сөз эркиндигин чектеген мыйзам долбоорун карап жатат.

Ошондуктан, өкүнбөйм, өзүмдүн кызматым менен сыймыктанам. Бирок жаман жери - менин абалымдан улам үй-бүлөм жана кичинекей балдарым кыйналып жатышат.

- Сиздин кармалышы күтүлбөгөн окуя болду беле? Же бийлик тарабынан эскертүүлөр болгонбу?

- Мени камакка алганга чейин эки ай мурун камакка алынышы мүмкүн деп көп эскертүүлөр болгон. Ошентип, бул күтүлбөгөн окуя болгон жок.
Мен камакка алынгандан кийин биздин команда күчтүү болуп, ынтымакка келишти. Бардык саясатчыларга, саясий лидерлерге, журналисттерге, активисттерге жана коомчулукка рахмат. Биз дагы кеңейдик.

- Бошонгондон кийин саясий ишмердүүлүгүңүздү улантасызбы?

- Саясат мен үчүн, башка каалагандай, хобби эмес, сен каалаган убакта же кыйынчылыктан баш тартасың. Саясат жана коомдук иш менин жашоомдун негизи. Мен саясат менен өзүмдүн эмес, коомдун жыргалчылыгы үчүн алектенем. Өлкөбүздүн жарандарына татыктуу жана бакубат жашоо кечиришин каалайм!

- Эл аралык сотко  сиздин ишиңизди объективдүү түшүнүшү үчүн кайрылдыңызбы?

- Тиешелүү документтерди даярдап жатабыз. Биз апелляциялык арыз менен кайрылабыз, анткени биздин сотторго ишене албайсыз.
Бүгүнкү күндө сот реформасы жөнүндө эч ким айта албайт, анткени ал жок жана жакын арада болбойт.

- Суракка чакырылып жатасызбы?

- Эки айдан ашык убакыттан бери эч ким суракка чакырган жок. Октябрь окуясы боюнча миңдеген жана миңдеген адамдар суракка алынышы керек. Жана бул таптакыр абсурд.

- Түрмөдө сизге кысым болуп жатабы?

- Эч ким кысым көрсөтпөйт. Эгер СИЗОнун администрациясын жана кызматкерлерин айтып жатсаңыз, аларга жакшы мамиле жасалат.

- Ден-соолугуңуз кандай?

- Мен ооруган жокмун, өзүмдү кармап атам. Үй-бүлөмдү, балдарымды аябай сагындым. Калганы акырындан болуп жатат.

-  СИЗОдо абал кандайт? Ал жерде  шарттар кандай ?

- Башында, мени 14 сутка кармаган Бишкек шаардык ИВС камактын талаптарына жооп бербейт. Имарат өзү 1954-жылы курулган жана тез арада бузулууга тийиш. Жарандарды келемиштер чуркаган жана таракандар каптаган 20-кылымдын имаратында кармоо адамгерчиликке жатпайт.
Менин сөздөрүмдү колдоп, сизден журналисттер тобун түзүп, ИВСке барууну сунуштайм. Мекеменин администрациясы кийлигишпейт деп ойлойм.
Бишкек СИЗОсуна келсек, 1984-жылы курулган имарат адамдардын кармалышына эч кандай дал келбейт. Келечекте шаардын сыртына жаңы имарат куруу керек. Мекеменин администрациясы жок дегенде мезгилдин талабына жооп берген шарттарды түзүү үчүн бардык аракеттерди көрүп жатат, бирок кеңейтилген имарат жана камералар буга жол бербейт.
СИЗОдо отургандар бирөөнүн бир туугандары. Алар башкалардай эле укуктарга ээ, ошондой эле аларга негизги шарттарды түзүү керек.

- Үй-бүлөңүз менен жолугууга уруксат барбы?

Жок, уруксат бербейт. Аларга уруксат берилген күндө дагы, мен макул болбойм. Мен үй-бүлөмдүн, балдарымдын көрө албаган нерселерди көрүшүн каалабайм (көңүл чөгөргөн имарат жана темир тор).

- Сиз камерада көбүнчө эмне менен алектенесиз? Убактыңызды кандай өткөрүп жатасыз?

- Камера кичинекей, мен көп окуйм. Биз СИЗO режимине ылайык жашайбыз, башкача айтканда, эртең менен жана кечинде текшерүү, жумасына бир жолу душка түшүп, китеп окуу. Биз нааразы болгон жокпуз.
Сиздин кызыгууңуз үчүн жана жагымдуу, бирок кээде жооп берүү кыйын болгон суроолоруңуз үчүн рахмат.
Сизге жана кесиптештериңизге чоң ийгиликтерди каалайм! Урматтоо менен, Жеңиш Молдокматов

сүрөт www