Расул Умбеталиев Камбар-Ата-1 ГЭСинин курулушунун башталышы боюнча: Эң негизгиси курулушта узак мөөнөткө калбоо керек

Президент Садыр Жапаров министрлер кабинети менен биргеликте Жалал-Абад облусунда Камбар-Ата ГЭС-1дин курулушун баштады. Курулуштун аяктоосунун натыйжасында белгиленген кубаттуулугу 1860 МВт болгон объект жыл сайын 5,6 млрд кВт/саат электр энергиясын өндүрүүгө мүмкүндүк берет деп болжолдонууда. Бул тууралуу өлкө башчынын аппаратынын басма сөз кызматы билдирди.

Энергетика боюнча эксперт Расул Умбеталиев Vesti.kg сайтына өлкөнүн энергетика тармагындагы бул ири окуя боюнча комментарий берди.

- Биринчиден, менде бир суроо бар: бул, албетте, өтө кымбат курулушту бүтүрүү үчүн өлкө жетиштүүбү, анткени өлкө экономикалык кризисте, - деди ал. – Курулушка 3-4 миллиард доллар керектелет Кыргызстандыктарга жаңы карыздар барбы?

Экинчиден, курулуштун созулуп кетүү коркунучу. Эске сала кетейин, бул Камбар-Ата-1 ГЭСин ишке киргизүү боюнча бешинчи аракет. Биринчиси 1986-жылы колго алынган: техникалык-экономикалык негиздеме (ТЭО) түзүлүп, курулуш иштери жүргүзүлүп, жолдор жана тоннелдер курулган, карьер казылган. Тилекке каршы, Союз тарашы менен курулуштар да токтоп калды. Экинчи аракет 2000-жылдардын башында болгон. Камбар-Ата-1 ГЭСин үчүнчү жолу ишке киргизүү 2009-жылы президент Бакиевдин тушунда болгон. 2012-жылдын сентябрында президент Владимир Путиндин жардамы менен төртүнчү жолу курууга аракет кылышкан. Акыр-аягы, азыркы, бешинчи катары менен курулушту баштоо. Мен ал ийгиликке жетет деп үмүттөнөм. Кыргызстан энергетикалык көз карандысыздыкка муктаж, бизге жылына 3-4 миллиард кВт саат жетишпейт.

Эксперт Камбар-Ата-1 ГЭСинин курулушу жана ийгиликтүү болушу үчүн бардык тиешелүү документтер даярдалышы керек деп ишенет.

- Долбоорсуз, техникалык-экономикалык негиздемесисиз курулушту баштоо мүмкүн эмес, - деп эсептейт ал. - Азыркы энергетика министри кагаздардын баары – долбоор да, техникалык-экономикалык негиздеме да бар деп айтып жатат. Бирок ал жерде чындап эле эч нерсе жок деп ойлойм. Ал эми документациясыз мындай курулуш объектилери акыры узак мөөнөттүү курулушка айланып кетерин эстен чыгарбоо керек. Же рентабелдүү эмес да, акыры Датка-Кемин менен болуп чыкты. Курулушка жооптуу адамдардын даярдыгы жок болгондуктан президент андан кийин жаман абалда калбасын деп.

Эске салсак, бүгүн Камбар-Ата ГЭС-1дин курулушу башталган. Курулуш бүтсө, ал Камбар-Ата ГЭС каскадынын эң ири энергетикалык объектисине айланат. План боюнча курулуштун мөөнөтү 10 жылга чейинки мөөнөткө белгиленген. Туруктуу каржылоо болгон шартта ГЭСтин биринчи гидроагрегатын ишке киргизүү төрт жылдан кийин ишке ашуусу мүмкүн деп болжолдонууда. Курулуштун жалпы сметасы Улуттук энергохолдингдин маалыматы боюнча 2 миллиард 916 миллион долларды түзөт.

Михаил Готфрид
Сүрөт www