Бизнес-акыйкатчы: Садыр Жапаровдун бизнести колдоо боюнча жарлыктарына карабай, ишкерлерге кысым уланууда

Бизнес-акыйкатчы институту ишкердик субъекттеринин даттанууларынын жана башка кайрылууларынын, ошондой эле жалпыга маалымдоо каражаттарындагы маалыматтардын негизинде, мамлекеттик органдар тарабынан ишкерлерге жана инвесторлорго жасалып жаткан кысымдарга тынчсыздануусун билдирет. Буга чейин, 2020-жылдын декабрында Бизнес-омбудсмен бул маселе боюнча өз позициясын билдирген (https://boi.kg/ru/news/10).

Президент Садыр Жапаров тарабынан 2021-жылдын башында кабыл алынган жеке менчикти коргоо жана ишкерлерди жана инвесторлорду колдоо, укук коргоо, фискалдык жана көзөмөлдөөчү органдардын ишкердик субъекттеринин ишине негизсиз кийлигишүүсүнө жол берилбестигин белгилөө боюнча токтомдоруна карабастан, бул терс фактылар дагы эле сакталууда. Бизнеске, анын ичинде мыйзамсыз кысымдар уланууда.

Бул бизнес чөйрөнүн жагымдуулугуна жана өлкөдөгү инвестициялык климатка терс таасирин тийгизиши мүмкүн, өзгөчө азыркы кризистик мезгилде. Андыктан президенттин бул жарлыктарынын аткарылышын көзөмөлдөө маселеси болуп көрбөгөндөй актуалдуу болуп калды.

2020-жылдагы буга чейинки билдирүүсүндө азыркы кырдаалдын негизги факторлорунун бири мамлекеттик органдардын мамлекеттик бюджетти толтурууга умтулуусу болгон. Буга чейин Бизнес-Омбудсмен белгилегендей: «Ишкердик субъекттеринен бюджетке кошумча каражаттарды тартуу аракети аларды банкротко же аргасыз жабууга алып келүүчү реалдуу тобокелдиктерди камтыйт. Мыйзамдын үстөмдүгүнө жана мыйзамдуу жараянына шек келтирген аракеттер экономиканы калыбына келтирүүгө тоскоол болот жана ошондой эле бизнести, учурдагы жана потенциалдуу инвесторлорду тынчсыздандырат (Робин Орд-Смит).

Бизнес-омбудсмен институту өз ишинин жүрүшүндө аныкталган бизнес менен мамлекеттин ортосундагы өз ара аракеттенүү боюнча көйгөйлөрдүн арасында ишкерлерге терс таасирин тийгизген ченемдик укуктук актылардын кабыл алынышы, мамлекеттик органдар тарабынан Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын туура эмес чечмелеп берүү жана колдонуу маселелери бар.  Мыйзамдарда боштуктар, карама-каршылыктар же бүдөмүк жагдайлар бар экенин өзүнчө белгилей кетүү керек. Мындай учурларда тиешелүү ченемдик укуктук актыларда мыйзамдарды ишкерлердин пайдасына колдонуу белгиленгендигине карабастан, иш жүзүндө бардыгы башкача болот.

Дагы бир көйгөйдү белгилей кетүү керек – ишибиздин жүрүшүндө биз ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдардан мыйзамдарга расмий түшүндүрмө же тактоо алуу өтө татаал, ал эми айрым учурларда дээрлик мүмкүн эмес иш экендигине туш болдук. Мындай чечмелөө жана/же тактоо алынган учурларда, берилген маалымат туура эмес болгон же маселенин чечилишине салым кошкон эмес.

Бизнес-акыйкатчы институту мамлекеттик органдарды процессуалдык бузуулар, бир жактуу же негизсиз чечмелөө же мыйзамдарды колдонуу менен жүзөгө ашырылган мыйзамдарга өзгөртүүлөрдү киргизүү учурларын болтурбоо боюнча чараларды көрүүгө чакырат. Өлкө жетекчилиги тарабынан белгиленген күн тартибине ылайык иш алып баруу жана экономикалык реформаларды сапаттуу ишке ашырууга өзгөчө көңүл буруу маанилүү деп эсептейбиз.

Азыркы татаал мезгилде бизнести колдоо жана өнүктүрүү, инвестицияларды тартуу үчүн төмөнкүлөр зарыл:
- кызматташуу принцибинде ишкерлер менен эффективдүү өз ара аракеттенүү;
- бизнестин тиешелүү чөйрөлөрүнө терс таасирин тийгизиши мүмкүн болгон мыйзамдарга өзгөртүүлөрдү киргизүүнү демилгелөөдөн баш тартууга;
- мыйзам чыгаруу демилгелерин талкуулоого кызыкдар тараптарды активдүү тартууга;
- түшүндүрмөлөрдү жана түшүндүрмөлөрдү берүү механизмин өркүндөтүү боюнча чараларды көрсүн;
- Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген талаш-тартыштарды ишкерлердин пайдасына чечет.

Бизнес-омбудсмен институту
Сүрөт www