Кыргызстан, Казакстан жана Өзбекстандын кыздары абанын булганышын анализдөө үчүн стратосферага наноспутниктерди учурушту (фото)

Бүгүн Казакстан, Кыргызстан жана Өзбекстандан келген 150дөн ашык кыздар UniSat билим берүү программасынын катышуучулары (Uni – ЮНИСЕФтин (Бириккен Улуттар Уюмунун Балдар Фонду (ЮНИСЕФ), Sat – спутниктин кыскартылышы))) үч ультра заманбап наноспутникти учурушту.

Чакан космостук аппараттардын классына кирген наноспутниктердин салмагы 10 килограммга чейин жетет жана бир нече камералар менен жабдылган, алардын бири 4К токтому менен Жердин эллиптикалык сүрөтүн тартууга жөндөмдүү. Учуруу учурунда UniSat наноспутниктери Жердин жана космостун укмуштуудай жогорку резолюциядагы сүрөттөрүн берет. Сенсорлор радиация, басым, тартылуу, жарык жана газ курамы боюнча маалыматтарды чогултат жана көп сандагы маалыматтар, видео жана сүрөттөр анализ үчүн Жерге кайра жөнөтүлөт.

Бүгүнкү күндө наноспутниктер дүйнөнүн көптөгөн алдыңкы университеттеринде жана коммерциялык уюмдарында иштелип чыгууда. UniSat спутниктери билим берүү максатында иштелип чыккан.

«Бүгүнкү учуруу символикалык мааниге ээ. Бул Борбордук Азиянын кыздарынын жана аялдарынын чексиз мүмкүнчүлүктөрүн көрсөтөт. Бул жылы биз программага үч өлкөдөн 2000 катышуучуну кошуп, аларды илим, технология, инженерия жана математика боюнча билимин жана карьерасын улантууга шыктандырганыбызга абдан кубанычтабыз. Биз UniSAT программасынын натыйжалары коомдогу космостук өзгөрүүлөргө жетишүүгө мүмкүндүк берет деп ишенебиз», - деди ЮНИСЕФтин Казакстандагы өкүлү Артур ван Дизен.

Наноспутниктерди КазНУда өткөн 10 күндүк марафондун алкагында кыздар жасашкан.  UniSat долбоорунун катышуучулары космостук аппараттарды долбоорлоону, долбоорлоону, программалоону жана чогултууну өздөштүрүштү. Алар космостук технологиялардын жана Жерди алыстан зондоонун борборуна бара алышты. Кыздар сабак учурунда практикада алган теориялык билимдерин дароо колдонушту. Насаатчылардын жетекчилиги астында 3D моделдөөнүн жардамы менен наноспутниктердин корпустарын долбоорлоп, 3D принтерде басып чыгарышкан. Кыздар ошондой эле UniSat наноспутниктеринин подсистемаларын программалаштырып, ишке киргизүү алдында лабораторияда сынап көрүшкөн.

«Кыргызстанда 15-19 жаштагы ар бир үчүнчү кыз гана компьютердик сабаттуу, кыздардын 80 пайыздан ашыгы коомдук жана гуманитардык илимдерди тандашат. Бирок бул тандоо канчалык деңгээлде кыздардын кесиптик кызыкчылыктарын жана умтулуусун чагылдырат? Ошентип, 2020-жылы ЮНИСЕФ кыздардын көз карашын кеңейтүүгө, гендердик стереотиптерди жеңүүгө жана кесип тандоосуна жардам берүү үчүн "Илимдеги кыздар" программасын ишке киргизди. Жыл сайын 10 000ден ашык кыздар бул демилгеге кошулуп, илимий карьерасын өнүктүрүүгө көбүрөөк кыздар ишеним артууда. Жана бул контекстте биз үчүн наноспутниктерди учуруу иш-чарасы эки жылдык эмгектин жыйынтыгы гана эмес, кыздардын жана жаштарыбыздын потенциалына дем берүү болуп саналат», - деди ЮНИСЕФтин Кыргызстандагы өкүлчүлүгүнүн орун басары Юлия Олейник.

Катышуучулар буга чейин UniSat онлайн курсун аяктаган 2000 кыздардын ичинен тандалып алынган: Кыздар үчүн UniSat Nanosatellite билим берүү программасы (UNEPG) | MOOC аль-Фараби атындагы КазНУ (kaznu.kz). Учуруу учурунда наноспутниктерден алынган учуунун айлана-чөйрөсүнүн маалыматтарын иштетүү, маалыматтарды визуализациялоо, миссиянын отчетун даярдоо жана маалыматтарды илимий жана практикалык максаттарда пайдалануу Бириккен Улуттар Уюмунун Балдар Фонду (ЮНИСЕФ) жана Казак Улуттук University. Кыздар командада иштөө көндүмдөрүн, Linux программалоо негиздерин өздөштүрө алышты, ошондой эле аэрокосмостук технологиялар тармагындагы алдыңкы казак адистерин угушту.

«Дүйнөнүн башка өлкөлөрүндөгүдөй эле Өзбекстанда ар кандай себептерден улам балдар менен кыздардын ортосунда компьютердик сабаттуулук, техникалык билим алуу жана карьера жаатында олуттуу ажырым сакталып турат. UniSat билим берүү программасы кыздарды тиешелүү илим жана технология көндүмдөрүнө тартуу жана окутуу аркылуу бул ажырымды жоюуга багытталган.

UniSat Өзбекстандын жаштарынын арасында технология тармагындагы гендердик маселеге жалпы коомчулуктун көңүлүн бурууга жардам берет. Бул долбоордун катышуучулары өздөрүнүн үлгүсү менен теңтуштарын өзүнө ишенүүгө шыктандырат деп ишенебиз. Алар жеке үлгүсү менен кыздар кандай гана тармакта болбосун ийгиликтүү боло аларын көрсөтүшөт”, - дейт ЮНИСЕФтин Өзбекстандагы кеңсесинин жетекчиси Мунир Мамедзаде.

UniSat – Бириккен Улуттар Уюмунун Балдар Фондунун (ЮНИСЕФ) жана Аль-Фараби атындагы Казак улуттук университетинин (Аль-Фараби КазМУ) билим берүү программасы. UniSat программасынын максаты наноспутниктерди өнүктүрүү жаатында кыздардын билимин жана компетенциясын өнүктүрүү, ошондой эле командада иштөө, эл алдында оратордук чеберчилик, убакытты башкаруу жана чыгармачылык сыяктуу көндүмдөрдү өркүндөтүү болуп саналат.

UniSat программасы Dubai Cares Эл аралык билим берүү фонду, Clé de Peau Beauté бренди жана филантроп Назанин Алакия айым тарабынан колдоого алынат.

ЮНИСЕФтин Кыргызстандагы өкүлчүлүгү
ЮНИСЕФтин Кыргызстандагы фотосу