Данияр Амангелдиев: “Мамлекеттик сапар Кыргызстан менен Кытайдын кызматташтыгы жаңы деңгээлге чыгып жатканын көрсөттү”

Кыргызстандын президенти Садыр Жапаровдун 17-20-майда Кытайга болгон биринчи мамлекеттик сапарынын жыйынтыгында 1 миллиард доллардан ашык суммага келишимдерге кол коюлган. Экономика жана коммерция министрлигинин башчысы Данияр Амангелдиев иш сапардын жүрүшүндө жетишилген келишимдер жана алардын экономикалык эффекти тууралуу кеңири айтып берди.

«Мамлекеттик сапар абдан жогорку деңгээлде өттү. Бүгүнкү күнү КР менен КНРдин ортосунда эч кандай саясий пикир келишпестиктер жана чечиле элек маселелер жок. Бул биздин мамлекеттерибиздин ортосундагы экономикалык кызматташтыкты мындан ары өнүктүрүү үчүн бекем негиз түзөт. Экономикалык маселелерди чечүүгө жана өнүктүрүүгө, маданий-гуманитардык кызматташууга жана региондун саясий туруктуулугун сактоого багытталган 20дан ашык өкмөттөр аралык келишимдерге кол коюлду», - деди министр.

Данияр Амангелдиевдин айтымында, бүгүнкү күндө Кыргызстан менен Кытайдын ортосундагы товар жүгүртүү динамикалык темпте өсүп жатат. Былтыр ал 2,7 эсеге өскөн: «Кытай Эл Республикасы менен товар жүгүртүү 4,5 миллиард долларды түзөт, бул Кытайды биздин негизги экономикалык өнөктөшүбүз экенин көрсөтүүдө. Сиань шаарында өткөн “Кытай-Борбор Азия” саммити абдан символикалуу, мындай форматтагы биринчи жолугушуу. Кытай аймактагы бардык өлкөлөрдүн негизги соода өнөктөшү болуп саналат. Ошондон улам товар өткөрүү жөндөмдүүлүгүн жогорулатуу маселеси козголот. Садыр Жапаровдун президент катары алгачкы демилгелеринин бири кургак порт - Кытай-Кыргызстан-Өзбекстан темир жолун куруп, деңизге чыгуу болгон. Мамлекет башчысынын тапшырмасы боюнча ошондой эле жаңы аймактык маршруттар иштелип чыгууда: транскаспий транспорттук коридору, Жакынкы Чыгыш өлкөлөрүнө Иран аркылуу чыгуу, аймактын өлкөлөрү менен, атап айтканда Түркмөнстан жана Өзбекстан менен экономикалык потенциалды түзүү."

Экономика жана коммерция министри сооданы өнүктүрүү үчүн өздүк өндүрүш керек экенин баса белгиледи. Буга байланыштуу республиканын бийлиги өлкөдөгү инвестициялык климатка чоң көңүл буруп келет.

«Биз тышкы инвесторлорду тартуунун бир катар механизмдерин иштеп чыктык. Бул тууралуу Кыргызстандын президенти Кытайдын төрагасы Си Цзиньпин менен сүйлөшүү учурунда билдирди. Кытай лидери да бул жагдайга токтолду. Бул биздин өлкөлөр ортосундагы ишенимдин жогорку деңгээлин көрсөтүп турат», - деп кошумчалады ал.

- «Сүйлөшүүлөрдүн жүрүшүндө Садыр Жапаров тарабынан айтылган демилгелер Кытайдын бардык бийлик бутактары тарабынан колдоого алынды. Бул банктар аралык кызматташуу, туризм, визасыз режимди камсыздоо, Кыргызстанды барууга сунушталган өлкөлөрдүн тизмесине киргизүү маселелери. Биз акыркы пункттун үстүндө көптөн бери иштеп жатабыз. Бул туризм тармагын жаңы деңгээлде өнүктүрүүгө түрткү берет, ошондой эле туризм инфраструктурасына кошумча инвестиция тартуу мүмкүнчүлүгүн берет. Чек ара кызматташтыгына да көп көңүл бурулду. Нарын жана Ош облустарынын чек ара аймагында соода-логистикалык борборлорду өнүктүрүү пландаштырылууда. Мындан тышкары, эки Торугарт жана Эркештам өткөрүү пункттарын 24/7 режиминде кеңейтүү боюнча макулдашууга жетиштик. Ошондой эле жаңы өткөрүү пунктун ачуу жана Бедел-Барскоон жаңы жолун куруу боюнча келишим түзүлдү. Мунун баары биздин өлкөлөр ортосундагы товарлардын агымын көбөйтүүгө кошумча мүмкүнчүлүк берет».

Андан соң Данияр Амангелдиев Кытай тарабынан бекер жардам иретинде бөлүнгөн 300 миллион юань кайда жумшалаарын айтты. Министрдин айтымында, акча артыкчылыктуу долбоорлорго бөлүштүрүлөт. Ошондой эле кыргыз делегациясынын Кытай тарап менен жолугушуусунда “Чүй каналын айланып өтүү” долбоорун тез арада ишке ашырууга көмөк көрсөтүү маселеси көтөрүлдү.

«Бул маселе бүгүнкү күндө биздин айыл чарба өндүрүүчүлөрүбүз үчүн абдан актуалдуу. Бул өлкөнүн азык-түлүк коопсуздугун камсыз кылуу үчүн зарыл. Мындан тышкары, өлкө башчылары Түндүк-Түштүк унаа жолун куруунун маанилүүлүгүн айтышты. Бүгүнкү күндө биз бул долбоорлорду ишке ашырууда өнөктөштөрүбүздүн оң реакциясын көрүп жатабыз, бул боюнча тыгыз иш алып баруудабыз», - деп кошумчалады МЭИК башчысы.

Данияр Амангелдиев белгилегендей, мамлекеттик сапардын өзгөчө маанилүү жыйынтыгы банктар аралык кызматташуунун жогорку деңгээлине жетишүү жана улуттук валютада (сом-юань) өз ара эсептешүүлөрдү камсыздоо боюнча макулдашуу болуп саналат.

«Биздин өлкөлөрдүн ишкерлери бул демилгени абдан колдошту. Электрондук коммерцияга да көп көңүл бурулду. «Кыргызпочтасы» менен кытайлык почта компаниясынын ортосунда өз ара электрондук сооданы уюштуруу боюнча келишимге кол коюлду. Визиттин жүрүшүндө биз көп жылдан бери көтөрүп келе жаткан маселелер кытайлык өнөктөштөр тарабынан толук колдоого алынганын өзгөчө белгилегим келет. Ал эми бул Кыргызстан менен Кытайдын кызматташтыгы жаңы деңгээлге чыгып жатканын билдирет», - деп жыйынтыктады ал.

Кайсы документтерге кол коюлду:

- Кыргыз Республикасынын Энергетика министрлиги менен China Power International Development Limited компаниясынын ортосундагы Ысык-Көл облусунда 1000 мегаваттык күн электр станциясын куруу боюнча инвестициялык макулдашуу – 800 млн евро;

- Кыргыз Республикасынын Айыл чарба министрлиги менен Хэбэйдеги "Бай Доу Цзя" ЖЧКсынын ортосундагы жер семирткичтерди чыгаруучу заводду куруу долбоорун ишке ашыруу боюнча инвестициялык макулдашуу - 260 млн доллар;

- Кыргыз Республикасынын Энергетика министрлиги менен Universal Energy Co. Ltd ортосундагы өз ара түшүнүшүү жөнүндө меморандум. Ltd. — 100 миллион доллар;

- Кыргыз Республикасынын Маданият, маалымат, спорт жана жаштар саясаты министрлиги менен Шэньси Тяньхань Шэндяндын ортосундагы «Жибек жолунун алыскы шамалы» биргелешкен сериясын тартуу долбоору боюнча кинематография тармагындагы долбоорду ишке ашыруу жөнүндө макулдашуу Film Company Ltd. — 38 миллион доллар;

- Кыргыз Республикасынын Маданият, маалымат, спорт жана жаштар саясаты министрлиги менен Beijing Zhongyi Boyue Culture Media Co компаниясынын ортосундагы «Бишкек сүйүүсү» биргелешкен сериясын тартуу долбоору боюнча кинематография тармагындагы долбоорду ишке ашыруу жөнүндө макулдашуу. — 25 миллион доллар.

Мындан тышкары, жумушчу тартипте, төмөнкү документтер боюнча суммалар такталууда:

- Кыргыз Республикасынын Энергетика министрлиги менен ТВЕА компаниясынын ортосунда Кыргыз Республикасынан КЭРге электр энергиясын экспорттоо боюнча кызматташуу ниети жөнүндө макулдашуу;

- Кыргыз Республикасынын Энергетика министрлиги менен China Energy International Group Co. Ltd жана China Gezhouba Group International Engineering Co. Ltd ортосундагы өз ара түшүнүшүү жөнүндө меморандум;

- Ош шаарынын мэриясы (КР) менен Hunan Junxin Environmental Protection Co., Ltd. ортосундагы өз ара түшүнүшүү жөнүндө меморандум. таштандыларды кайра иштетүүчү заводдун курулуш долбоору боюнча;

- “ТНК Шумкар” ААК жана Xian Yuanchao компаниясынын ортосунда Кыргыз Республикасында SHACMAN сериясындагы оор жүк ташуучу жана атайын багыттагы автоунааларды чогултуучу заводду түзүү жөнүндө макулдашуу.

Фото www